حدود 63 سال پیش قراردادی بین دولت ایران و کنسرسیومی از شرکتهای نفتی بین المللی به منظور بهره برداری از منابع نفتی کشورمان منعقد شد.براساس این قرارداد که پس از کش و قوس های فراوان و طی مذاکرات متعدد به تصویب مجالس سنا وشورای ملی رسید اگرچه ملی شدن نفت و صنایع آن در ایران مورد پذیرش طرف‌های خارجی قرار گرفت، ولی دولت ایران تضمین می‌کرد که تا ۲۵ سال نفت تولیدی را به شرکتهای عضو کنسرسیوم (آمریکایی، انگلیسی، هلندی و فرانسوی) بفروشد.در حقیقت پس از انعقاد این قرارداد فروش طلای سیاه ایران از سال 1331 مجددا از سر گرفته شد هر چند در این قرارداد سهم بندیهای موردنظر ذکر شده بود به طوری که شرکت نفت ایران و انگلیس40 درصد، شرکتهای آمریکایی۴۰ درصد، شرکت شل ۱۴ درصد و شرکت نفت فرانسه ۶ درصد از فروش نفت ایران منفعت میبردند.در واقع انعقاد قرارداد بین دولت ایران وکنسرسیومی از شرکتهای بینالمللی نفتی را میتوان به عنوان یک فتح باب برای ورود کمپانیهای نفتی شل و توتال به صنعت نفت ایران دانست.
گامهای نخست توتال درایران
22 سال قبل بود که نخستین قرارداد بیع متقابل صنعت نفت ایران با شرکت نفتی توتال فرانسه برای توسعه میدان سیری منعقد شد. در حقیقت مدیران شرکت هلندی-بریتانیایی شل همواره بر این باور بودند که صنعت نفت ایران آنقدر برایشان منافع دارد که حاضر نبودند به این راحتی‌ها از ایران خارج شوند و این هدف تا جایی پیش رفت که در سال ۱۹۷۱ با مشارکت شرکت رویال داچ شل و شرکت ایتالیایی آجیپ، بزرگترین میدان گازی جهان (گنبد شمالی مشترک با پارس جنوبی ایران) در قطر کشف شد و این اتفاق منجر به آن شد که قطر در سال ۱۹۷۳، ۲۵ درصد از سهام این مشارکت را خریداری کند و در ۱۹۷۴ دولت قطر سهم خود را به ۶۰ درصد افزایش داد و در نهایت، در سال ۱۹۸۰ مالکیت دولت قطر بر این مشارکت، کامل شد.این رویداد موجب شد تا شرکتهای عظیم نفتی دنیا پارس جنوبی را به عنوان یک پروژه جدی دنبال کنند به طوریکه عملیات توسعه فازهای 2 و 3 پارس جنوبی در ایران در مهرماه 1376 به کمپانی نفتی توتال فرانسه با سهم40 درصد، و به عنوان متصدی اصلی توسعه و شرکتهای گازپروم روسیه و پتروناس مالزی هر یک با 30 درصد سهم واگذار شد.
اولتیماتوم به کمپانی فرانسوی
در سال 1385 بود که بسیاری از کمپانیهای نفتی دنیا از کشورهای مختلف همچون انگلیس، فرانسه، ایتالیا، نروژ، چین، روسیه، استرالیا و برزیل جهت مشارکت در توسعه فازهای 19، 20، 21 و 22 پارس جنوبی اقدام به خریداری اسناد مناقصه کردند که از بین آنها 8 شرکت شل، توتال، انی، استات اویل، ساینوپک چین، لوک اویل، BHP استرالیا و پتروبراس برزیل تایید صلاحیت شده‌اند.هر چند که حضور غول‌های نفتی دنیا در پارس جنوبی به روند توسعه این فازها کمک شایانی کرد، اما برخی تاخیرها نیز موجب شد تا وزارت نفت ایران به شکل دیگری با این شرکت‌ها برخورد کند به طوری که شرکت ملی نفت ایران 9 سال بود که برای حضور توتال در فاز 11 پارس جنوبی (ویژه تولید LNG) اظهار علاقه می‌کرد و این ابراز تمایل موجب شده بود تا بارها قراردادهایی میان دو شرکت بسته شود و یا وعده اجرای قراردادهای قبلی داده شود. در حقیقت10 سال پیش بود که وزیر وقت نفت کشورمان از اولتیماتوم ایران به توتال خبر داد هرچند تا همین اواخر مقامات توتال یک پای ثابت مذاکرات توسعه فاز11 میدان گازی پارس جنوبیبودند.
ادامه اینمطلب را در شماره 356 ماهنامه صنعت حمل ونقل بخوانید.
